06 октября 2014 — 10:00
Ні кожнаму лёс дорыць такую магчымасць на сваіх нагах і пры светлай памяці сустрэць восемдзесят пяты год свайго нараджэння. А калі ад пражытых гадоў і ад усяго таго, чым давялося займацца на працягу жыцця, атрымліваеш задавальнне і радасць значыць, жыццё пражыта недарэмна, і чалавек можа лічыць сябе шчаслівым. Гэтае пачуццё гармоніі і дасканаласці прыходзіць далёка не да кожнага. І ўсе-такі ёсць сярод нас такія шчасліўцы, таленавітыя, захопленыя, рамантычныя. З адным з іх Вацлавам Людвікавічам Гайдукевічам мне выпала быць знаёмай на працягу многіх гадоў.
Цяпер, нягледзячы на ўзрост, па нядзелях і святах іграе В. Л. Гайдукевіч на аргане ў час імшы ў касцёле Маці Божай Тройчы Цудоўнай у Мастах. Цудоўныя велічныя гукі аргана кранаюць душы вернікаў да слёз.
А раней маэстру і мужчынскаму народнаму хору, якім Вацлаў Людвікавіч кіраваў больш за тры дзесяцігоддзі, шчыра апладзіравалі ўдзячныя гледачы. Яму належыць вялікая заслуга ў станаўленні і развіцці мастацкай самадзейнасці на Мастоўшчыне. Больш за паўвека Вацлаў Людвікавіч застаецца верным песні і музыцы.
Велічная і ўрачыстая музыка аргана і хор кожную нядзелю і ў святы суправаджаюць богаслужэнне ў касцёле райцэнтра. А за арганам Вацлаў Людвікавіч Гайдукевіч. Пакуль гучыць узнёслая мелодыя, душы прыхаджан нібы ўзносяцца ў нябесную высь, бліжэй да Бога. Музыка мае вялікую моц над пачуццямі людскімі. А ў касцёле музыка аргана і спевы гэта еднасць паміж нашым зямным існаваннем і вечнасцю. Люблю ўзносіць малітвы да Бога, калі гучыць арган. Здаецца, што з дапамогай музыкі ў суправаджэнні аргана малітва хутчэй даходзіць да Бога, і такое адчуванне, відаць, ні ў адной мяне. Менавіта з аргана і спеваў у касцельным хоры ў Ішчална пачалося захапленне малога Вацлава музыкай. Арган зачараваў і захапіў простага сялянскага хлопчыка, але тады ён і марыць баяўся пра тое, каб самому навучыцца іграць на ім. У касцельным хоры спяваў Браніслаў Кічко, які меў прыгожы голас. У яго Вацлаў вучыў “азы” вакала. Прыгожую музыку сялянскі хлопчык спасцігаў у касцёле, у той час інакш і быць не магло. А вось з другім, таксама цікавым і багатым пластам музычнай і духоўнай культуры народным Вацлаў, як і ўсе яго равеснікі, знаёміўся ў паўсядзённым сялянскім жыцці. Асабліва цікава было ў Вялікім Сяле, што ў Шчучынскім раёне, дзе нарадзіўся і вырас В.Л. Гайдукевіч, зімой, калі дарослыя збіраліся на вячоркі, ладзілі абрады, а вясковыя падлеткі аціраліся каля іх. У гадоў дзесяць Вацлаў ўжо добра ведаў беларускія народныя абрады, з задавальненнем спяваў народныя песні, якіх ведаў мноства.
-- У Вялікім Сяле многія любілі і ўмелі спяваць, мелі прыгожыя галасы, --успамінае Вацлаў Людвікавіч. Сем’і ў вяскоўцаў тады былі вялікія, у кожнай хаце былі дватры мужчыны з прыгожымі галасамі, якіх я з задавальненнем узяў бы ў народны мужчынскі хор, гэта ён ужо пра сваё любімае дзецішча хор, які першапачаткова быў створаны на тагачасным фанерным заводзе і якому маэстра прысвяціў цэлых трыццаць шэсць гадоў свайго жыцця. Гэты самадзейны калектыў першым у раёне атрымаў званне народнага і з’яўляўся ўпрыгожаннем усіх свят у раёне.
Гэта ўжо пазнейшая старонка цікавай і яркай біяграфіі Вацлава Людвікавіча. А пакуль што юны Вацлаў вучыцца іграць на фартэпіяна і вакалу ў настаўніка Антона Віктаравіча Ямелі. На заняткі хлопец адправіўся ў Шчучын. Урокі былі платнымі, плаціў па 200 рублёў у месяц. Бацькі Людвік Вікенцьевіч і Алена Іванаўна асаблівай надзеі на сынава захапленне музыкай не ўскладалі, але і не перашкаджалі гэтаму. Брат Мар’ян, які займаўся шыццём, дапамагаў аплачваць вучобу. Правучыўшыся два гады ў Шчучыне, Вацлаў вярнуўся ў вёску. Прыкладна ў той жа час бацькі робяць сыну падарунак па сялянскіх мерках непрадуманы і непатрэбны: за мяшок пшанічнай мукі і паўтушы свінні купляюць у Яна Дулевіча з Беластока раяль. Мне здаецца, што гэты нявіданай шчодрасці падарунак аказаўся пазней для Вацлава Людвікавіча лёсавызначальным. На ім і сёння іграе маэстра. Праўда, ён сам у той час гэтага яшчэ не ўсведамляў. Як і ўсе сялянскія хлопцы, Вацлаў спраўна засвоіў і няхітрыя вясковыя навукі: араў, касіў, сталярнічаў і нават навучыўся рабіць з медных манет пярсцёнкі і іншыя ўпрыгожванні. Музыка чырвонай стужкай прайшлася па жыцці В.Л. Гайдукевіча, але і астатнія ўменні яму спатрэбіліся і прыдаліся ў жыцці. На ўсё жыццё запомніў хлопец бацькоўскую навуку: “Цяжка прадугадаць, чым прыйдзецца займацца ў жыцці і што давядзецца рабіць, якія ўменні і навыкі могуць спатрэбіцца. Таму трэба вучыцца і ўмець рабіць многае.”
Рабіць Вацлаў Людвікавіч умеў многае, а працавітасці яму не займаць. І як вынік прасторны дом, пабудаваны сваімі рукамі. Пазней Вацлаў Людвікавіч дапамог пабудаваць дамы ўсім сваім траім дзецям. Сёння ён адзін у прасторных сценах, тры гады, як пахаваў жонку. І толькі раяль той самы, які калісьці падаравалі яму бацькі, красіць адзіноту. Калі музыканту становіцца сумна, раяль ажывае, прастору запаўняе музыка, і адзінота адыходзіць на задні план…
А ў 1951 годзе настаўнік музыкі Антон Віктаравіч Ямеля пераязджае са Шчучына ў Масты. На тагачасным фанерным заводзе ён стварае духавы аркестр. Пазней запрашае да сябе свайго вучня, Вацлаў уключаецца ў работу аркестра і хора, вучыцца ігры на скрыпцы. З 1954 года В.Л. Гайдукевіч ужо працуе самастойна: з’яўляецца кіраўніком хору фанернага завода і духавога аркестра, адначасова ён мастацкі кіраўнік у дзіцячых садах, аказвае дапамагу ў арганізацыі мастацкай самадзейнасці на прадпрыемствах і ў арганізацыях раёна. Прыкладна ў гэты ж час ім быў створаны ансамбль цымбалістаў у дзіцячым садзе №2, у 1963 годзе харавы калектыў у калгасе імя А. Міцкевіча, у 60-70 гадах Вацлаў Людвікавіч працаваў з хорам Правамастоўскага дзіцячага інтэрната, на працягу дваццаці гадоў з хорам і вакальнай групай раённай бальніцы. Святкаванне 40-годдзя Вялікай Перамогі ў Мастах суправаджалася выступленнем зводнага хору раёна, які налічваў у той час каля 700 чалавек. Яго таксама ўдалося сабраць і арганізаваць Вацлаву Людвікавічу. А хор клуба дрэваапрацоўчага прадпрыемства налічваў каля ста чалавек, удзельнічалі ў ім людзі розных прафесій і ўзростаў. Пазней з яго вылучыўся і сфарміраваўся чыста мужчынскі хор. Астатнія ўдзельнікі працягвалі спяваць у цэхавых харавых калектывах.
Кожны дзень Вацлава Людвікавіча тады быў распісаны ледзь не па хвілінах: бясконцыя рэпетыцыі, канцэрты, вучоба на курсах у Мінску, а пазней у Маскве ва Усесаюзным універсітэце народнай творчасці імя Н. Крупскай.
У гэты ж час мужчынскі хор становіцца ўпрыгожаннем усіх раённых святаў. Яго каларытныя канцэрты не пакідалі раўнадушнымі не толькі мастаўчан, але і літоўцаў, латышоў, палякаў, расіян. У 1977 годзе мужчынскаму хору першаму ў раёне прысвоілі званне народнага. Ён паспяхова ўдзельнічаў ва Усесаюзным тэлевізійным конкурсе “Таварыш песня” і “Свята песні” ў Літве . Рэпетыцый, канцэртаў, конкурсаў самых розных узроўняў на жыцці Вацлава Людвікавіча было мноства. Калі б сабраць разам усе песні і творы, якія пад кіраўніцтвам В.Л. Гайдукевіча развучылі і выконвалі хор, вакальная група і салісты ў адну канцэртную праграму, дык атрымаўся б канцэрт працягласцю ў тыдзень. Найбольш ярка плён працы музыканта раскрыўся менавіта ў дасягненнях і ўзнагародах мужчынскага народнага хору, якім Вацлаў Людвікавіч кіраваў трыццаць шэсць гадоў. І варта адзначыць, што мастацтва хора сапраўды народнае па духу, манеры выканання, яркае, непаўторнае, каларытнае. І ў гэтым несумненная заслуга маэстра і ўсіх харыстаў.
-- Я сёння і сам дзіўлюся, як на ўсё хапала энергіі і часу. Магчыма, усюды ўдавалася паспяваць, бо займаўся любімай справай. А якая актыўнасць тады была ў людзей: пасля работы хтосьці спяшаўся на стадыён, хтосьці на рэпетыцыю ў клуб! Людзі ўмелі радавацца жыццю, -- з прыемнасцю ўспамінае Вацлаў Людвікавіч.
Я. ЦЕСЛЮКЕВІЧ
Фота В. ДЗЕГЕЛЕВІЧА
Перепечатка материалов допускается с письменного разрешения «учреждение «Редакция газеты «Зара над Нёманам».
Назад